Niektóre zwierzęta potrafią wytwarzać proste narzędzia i korzystać z nich. Kilka lat temu naukowcy odkryli, że papugi z Indonezji nauczyły się otwierać owoce, wykorzystując do tego drobne przedmioty. Najnowsze badania dowodzą, że ptaki opanowały używanie nie tylko pojedynczych narzędzi, a całych zestawów. Do tej pory podobne zachowania obserwowano wyłącznie u szympansów.
W czym kakadu białooka różnią się od innych zwierząt?
Mowa o kakadu białookiej. To niewielkich rozmiarów papugi zamieszkujące indonezyjski archipelag wysp Tanimbar. Autorzy najnowszych badań zauważyli, że ptaki te mogą używać do trzech różnych narzędzi, aby wydobyć nasiona z owocu.
Zespół naukowców przeprowadził kontrolowane eksperymenty, aby sprawdzić, czy kakadu rzeczywiście rozpoznają, kiedy praca wymaga więcej niż jednego narzędzia. – Podobnie jak szympansy, kakadu białooka również używa narzędzi, a elastyczność jej zachowań jest oszałamiająca – mówi pierwszy autor, Antonio Osuna-Mascaró, biolog ewolucyjny z Uniwersytetu Medycyny Weterynaryjnej w Wiedniu.
Myśl techniczna w królestwie zwierząt
Inspiracją dla badaczy były szympansy zamieszkujące Trójkąt Goualougo w Republice Konga. Do niedawna był to jedyny znany gatunek poza ludźmi wykorzystujący zestawy narzędzi. Małpy polują na termity w dwuetapowym procesie. Najpierw używają tępego patyka do wybijania dziur w kopcu termitów, a następnie wkładają długą, elastyczną „sondę”, aby wyłowić termity z dziur.
Oczywiście kakadu białooka nie poluje na termity. Przysmakiem tych ptaków są orzechy nerkowca. Na potrzeby eksperymentu badacze umieścili orzechy w pudełku za przezroczystą papierową membraną. Aby dostać się do środka, ptaki najpierw musiały się przez nią przebić. Dopiero potem mogły wyciągać smakołyki. Do dyspozycji miały spiczasty patyk do wybijania otworów i pionowo przepołowioną plastikową słomkę do „wędkowania”.
Jak zwierzęta korzystają z narzędzi?
Siedem z dziesięciu ptaków biorących udział w eksperymencie nauczyło się skutecznie wydobywać orzechy nerkowca, przebijając błonę. Dwa z nich wykonały zadanie za pierwszym razem. Zajęło im to 35 sekund.
Kakadu białooka nie stosujea podobnych technik na wolności. Nie ma więc mowy o powielaniu znanych schematów. Poza tym każdy ptak używał różnych technik.
W kolejnym etapie naukowcy sprawdzili zdolność kakadu do elastycznej zmiany użycia narzędzi w zależności od sytuacji. Tym razem ptaki miały dwa różne rodzaje pudełek – jedno z membraną i jedno bez – i te same narzędzia. Oczywiście w przypadku braku błony potrzebny był im tylko spiczasty patyk. Wszystkie kakadu szybko były w stanie rozpoznać, kiedy wystarczy im jedno narzędzie.
Na koniec badacze przetestowali zdolność kakadu do transportu narzędzi jako zestawu w zależności od potrzeb. Ptaki zostały poddane serii coraz trudniejszych prób, aby dotrzeć do pudeł. Tak jak poprzednio, tylko czasami otrzymywały pudełko z barierą membranową. Musiały więc zdecydować, czy problem wymaga jednego, czy obu narzędzi.
Niektóre kakadu nauczyły się transportować oba narzędzia razem. Oznaczało to, że leciały tylko raz, chociaż niosąc cięższy zestaw narzędzi. Większość transportowała zestaw adekwatnie do potrzeby, co dodatkowo wskazuje, że wiedziały z wyprzedzeniem, kiedy potrzebne są dwa narzędzia.
Naukowcy twierdzą, że w przyszłości prawdopodobnie dowiemy się jeszcze więcej o używaniu narzędzi przez kakadu. – Uważamy, że pod względem technicznego poznania i używania narzędzi papugi były niedoceniane i niedostatecznie zbadane – podsumowuje Alice Auersperg, starsza autorka badania i biolożka kognitywna z Uniwersytetu Medycyny Weterynaryjnej w Wiedniu.
Źródła: EurekAlert!, Current Biology
