Zdecydowaną większość powierzchni Ziemi – około 71% – zajmuje woda. Paradoksalnie to właśnie podwodne życie stanowi największą zagadkę dla biologów. Dna oceanów pokrywa wiele mikrosiedlisk, ale nauka wciąż nie sklasyfikowała ponad połowy zamieszkujących je form życia. Biorąc pod uwagę postępujące zmiany klimatu, część gatunków wyginie jeszcze przed odkryciem.
Czy gałęzatki kuliste wyginą?
Wyginięcie grozi też popularnym organizmom. Na przykład gałęzatkom kulistym. Te puszyste zielone kulki to tak naprawdę zielone algi. Powstają, gdy pływające pasma Aegagropila linnaei łączą się ze sobą pod wpływem ruchów wody w jeziorach. Dzięki swoim kształtom szybko stały się ulubieńcami turystów i właścicieli akwariów. W Japonii doczekały się nawet maskotek i corocznego festiwalu. Rozmiary gałęzatek kulistych wahają się od odpowiadających ziarnku grochu po piłkę do koszykówki.
Od kilku lat populacja zielonych kulek drastycznie spada. Do niedawna naukowcy winili za to wyłącznie działania ludzi zmieniające i zanieczyszczające ich słodkowodne siedliska. Według badań przeprowadzonych przez Uniwersytet Tokijski zmiana klimatu również może odpowiadać za to, że gałęzatki kuliste występują coraz rzadziej. Głównym powodem ma być nadmierna ekspozycja na światło słoneczne.
Gałęzatki kuliste w Japonii / fot. By bryan... from Taipei, Taiwan - Aegagropila linnaei, Marimo, Cladophora ball, Lake ball, Moss Ball, Hokkaido, Japan, 毬藻, 球藻, 綠球藻, 北海道, 日本, マリモ, ほっかいどう, にっぽん, にほん, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=76096379
Podwodne życie a zmiany klimatu
Wcześniejsze badania wykazały, że gałęzatki kuliste normalnie rozwijają się przy intensywnych promieniach słońca w ciepłych wodach (a więc i wyższych temperaturach). Tym razem naukowcy postanowili sprawdzić, jak algi zachowują się w środowisku o niskiej temperaturze i dużym natężeniu światła. Eksperyment wykazał, że próbki zebrane z jeziora Akan obumierały po ekspozycji na słońce przez sześć godzin lub dłużej. Światło nie zabijało ich tylko przy zachowaniu pewnych warunków.
– Wykazaliśmy, że uszkodzone komórki gałęzatek kulistych mogą się regenerować nawet po ekspozycji na symulowane silne światło przez maksymalnie cztery godziny w niskich temperaturach (2-4 stopnie Celsjusza). Następnie umiarkowana ekspozycja przez zaledwie 30 minut miała działanie regenerujące. [...] Po wystawieniu na sześć godzin intensywnego światła komórek biorących w fotosyntezie nie dało się już uratować – komentuje Masaru Kono, biolog z Uniwersytetu Tokijskiego, autor badania.
To nie koniec badań
W kolejnych badaniach naukowcy planują sprawdzać, jak przy intensywnym naświetleniu w niskiej temperaturze zachowują się nie tylko próbki, ale całe gałęzatki kuliste.
– Wykorzystaliśmy wypreparowane komórki nitkowate, więc nie rozważaliśmy wpływu na struktury całego organizmu. [...] Jeśli jednak uszkodzenia komórek powierzchniowych nasilają się przy dłuższej ekspozycji na bezpośrednie działanie promieni słonecznych, w skrajnym przypadku może to wpłynąć na zachowanie ich okrągłych ciał i doprowadzić do zniknięcia. Dlatego w przyszłości musimy stale monitorować warunki nad jeziorem Akan – podsumowuje Kono.
