Przez ostatnie dwa lata pandemia częściowo uniemożliwiła nie tylko podróżowanie, ale też badania naukowe – szczególnie te prowadzone w terenie. Po długiej przerwie archeolodzy i inni eksperci powoli wracają do prac wykopaliskowych. Tak jak zespół naukowców kierowany przez dr Jodi Magness z University of North Carolina (UNC) w Chapel Hill.
Debora i Jael na pierwszej takiej mozaice
Latem tego roku badacze ponownie zjawili się w Dolnej Galilei w Izraelu. Do tej pory ich największym sukcesem jest wykopanie liczących 1600 lat mozaik ruin synagogi z okresu późnorzymskiego w starożytnej żydowskiej wiosce Huqoq. Archeolodzy zidentyfikowali obrazki narracyjne, w tym pierwsze znane przedstawienie Debory i Jael. Obie są uważne za jedne z najbardziej kontrowersyjnych kobiet w Biblii. Ich losy zostały opisane w Księdze Sędziów Starego Testamentu.
Czwarty rozdział Księgi Sędziów opowiada historię Debory, jedynej sędziny w Izraelu i prorokini, która wraz z izraelskim generałem Barakiem podbiła armię kananejską. Po zwycięstwie Sisera – dowódca Kananejczyków – został zabity przez Jael.
Co kryją ruiny synagogi w Huquq?
Jak można przeczytać na stronie internetowej UNC, mozaiki składają się z trzech części. Najwyżej położona przedstawia Deborę pod palmą, wpatrującą się w wojownika Baraka. Na kolejnej, zachowanej tylko częściowo, widać siedzącego Siserę. Ostatnia z kolei przedstawia Jael pochyloną nad krwawiącym Siserą.
– To pierwsze znane zobrazowanie tego fragmentu. Po raz pierwszy widzieliśmy też przedstawienie biblijnych bohaterek Debory i Jael w starożytnej sztuce żydowskiej. Patrząc na 19. rozdział Księgi Jozuego, widzimy, jak ta historia mogła mieć szczególny oddźwięk dla społeczności żydowskiej w Huqoq, ponieważ została opisana jako rozgrywająca się w tym samym regionie geograficznym, na terytorium plemion Neftalego i Zebulona – opisuje Magness w oświadczeniu prasowym.
Poza trzema biblijnymi mozaikami badacze odkryli również hebrajskie słowa wpisane w wieniec oraz przedstawienia czterech zwierząt jedzących winogrona: zająca, lisa lamparta i dzika.
Archeolodzy w Izraelu
Odkrycia są efektem prac w ramach Huquq Excavation Project, który trwa już dziesiąty sezon. Mozaiki w ruinach synagogi odkryto w 2012 r. Wykopaliska były kontynuowane co roku latem, ale wstrzymano je na 2 lata po wybuchu pandemii.
Uczestnicy badań Huquq Excavation Project. / fot. Jim Haberman/UNC
Znalezione do tej pory mozaiki pokrywają alejki oraz główne pomieszczanie synagogi. Przedstawiają między innymi:
- Arkę Noego,
- budowę wieży Babel,
- Jonasza połkniętego przez wielką rybę,
- dwóch szpiegów wysłanych przez Mojżesza w celu zbadania Kanaanu.
Mozaiki przedstawiające Deborę i Jael usunięto z terenu wykopalisk w celu konserwacji. Prace na miejscu mają być kontynuowane latem 2023 roku.
