Słoń indyjski, inaczej zwany azjatyckim (Elephas maximus) jest jednym z największych współcześnie występujących zwierząt lądowych. Wyróżniamy trzy jego podgatunki:

  • słoń bengalski (Elephas maximus indicus),
  • słoń sumatrzański (Elephas maximus sumatranus),
  • słoń cejloński (Elephas maximus maximus)

Uszy słonia indyjskiego są wyraźnie mniejsze niż afrykańskiego. Wynika to z faktu, że w przypadku tego gatunku nie uczestniczą one w procesie termoregulacji. Słonie różnią się też budową trąby. Azjatyckie mają na jej końcu jeden „palec”, afrykańskie – dwa.

Słoń azjatycki bardzo lubi kąpać się w błocie i pływać. Żyje w stadach złożonych przeważnie z 8–10 samic z młodymi. Jest zwierzęciem o łagodnym usposobieniu, które daje się łatwo oswoić i tresować.

W wielu krajach istnieją farmy hodowlane, prowadzone w celu oswajania słoni indyjskich oraz sztucznego ich rozrodu. W zoo pokazywany jest od XIX w. Pierwszy udany poród w niewoli odbył się w 1905 r. W europejskich ogrodach zoologicznych żyje obecnie ok. 350 słoni indyjskich.

Ile waży słoń indyjski?

Dorosły samiec może osiągać nawet 2,7 m w kłębie i masę ok 2,7 ton. To dane uśrednione. Największy znany osobnik mierzył 3,2 m w kłębie i ważył 5,4 tony.

Słoń indyjski w liczbach:

  • długość ciała: 5,5–6,4 m,
  • długość ogona: do 1,5 m,
  • grubość skóry: 2–4 cm,
  • czas trwania ciąży: ok. 21 miesięcy,
  • masa ciała noworodka: 100 kg,
  • średni czas życia: do 60 lat.

Słoń to zwierzę roślinożerne. Jego pokarm to trawy, liście i owoce, szczególnie dzikie figi. Wraz z nadejściem pory suchej w jadłospisie tego kolosa pojawia się kora. Warto wiedzieć, że słoń indyjski je przez 16 godzin na dobę. Do wyżywienia dorosłego osobnika potrzeba ok. 150 kg paszy i prawie 100 litrów wody dziennie.

Symbolika słonia indyjskiego

Potężne zwierzęta od dawnych czasów oddziaływały na ludzką wyobraźnię. Słonie indyjskie odgrywają ważną rolę w hinduizmie. Bóg Ganeśa przedstawiany jest z głową słonia. Według legendy, Ganeśa był synem bogini Parwati. Zazdrosny bóg Śiwa w gniewie obciął mu głowę. Potem, by uratować chłopca, w jej miejsce przytwierdził głowę słonia.

W kulturze indyjskiej słoń jest symbolem siły i mądrości. Zwierzęta te często brały udział w uroczystych procesjach. Słonie zdobią niemal każdą świątynię i udzielają błogosławieństwa wiernym.

W mieście Dźajpur w Radżasthanie odbywa się Festiwal Słoni. To jeden z rytuałów witania wiosny. Odbyła się tam nawet parada tęczowych słoni.

Uważano też, że figurki słonia przynoszą szczęście. Ale tylko wtedy, gdy końcówka jego trąby jest skierowana ku górze. Także azjatycka astrologia uznała słonia indyjskiego za ważny symbol. Jest on zwierzęciem zodiakalnym w zodiaku chińskim i birmańskim.

Słoń indyjski jest gatunkiem zagrożonym

W ciągu ostatnich 120 lat liczba słoni indyjskich zmniejszyła się co najmniej o połowę. Dziś wynosi 40–50 tys. osobników. Terytorium, na którym obecnie żyją te zwierzęta, obejmuje jedynie 15% pierwotnie zajmowanych przez nie obszarów.

Laos znany był kiedyś na całym świecie jako kraina, w której żył milion słoni. Dzisiaj na wolności przebywa ich tam około 1500 sztuk. A gdzie reszta? Wiele słoni żyje w niewoli i wykorzystywanych jest do pracy w lasach przy wyrębie drewna różanego. W kraju, w którym ludzie żyją w nędzy, traktuje się zwierzęta instrumentalnie. Ze względu na swą siłę stanowią niezastąpione narzędzie pracy.

W Indiach kurczenie się biotopu tych zwierząt w środowisku naturalnym prowadzi do ich licznych konfliktów z ludźmi. Wypędzony ze swojego naturalnego siedliska słoń szuka pożywienia w wioskach i miastach – atakuje ludzi, niszczy ich plony. W skali roku zabija się około 150 słoni. Z kolei słonie zabijają około 200 ludzi rocznie (znacznie więcej niż np. rekiny).

Słoń indyjski podlega ochronie na mocy Konwencji Waszyngtońskiej. Podobnie jak jego afrykański kuzyn, jest zabijany przez kłusowników pracujących dla handlarzy kością słoniową. Ciosy (potocznie zwane kłami) słoni afrykańskich mogą ważyć nawet 90 kg. Tymczasem największe ciosy słoni indyjskich nie przekraczają 40 kg wagi, a samice w ogóle ich nie mają.

Łupem kłusowników pada też skóra słonia indyjskiego. Wyrabia się z niej pseudolekarstwa zaliczane do tzw. chińskiej medycyny. Słonie są zabijane dla skóry głównie w Mjanmie (dawna Birma).

Słoń afrykański też jest zagrożony

Słoniowate (Elephantidae) wywodzą się z rodziny dużych ssaków lądowych z rzędu trąbowców. Oprócz słonia indyjskiego zalicza się do niej także słonia afrykańskiego. Obecnie wyróżnia się dwa gatunki:

  • słoń afrykański (Loxodonta africana),
  • słoń leśny (Loxodonta cyclotis).

Także i te gatunki są na liście zagrożonych. Analizy wykazują, że słonie afrykańskie mogą wyginąć do 2040 roku. Paradoksalnie, znacznie gorzej wygląda sytuacja osobników trzymanych w niewoli. W Europie żyje mniej niż 200 słoni afrykańskich. Tylko niewielka część z nich osiągnęła dojrzałość seksualną, a wśród tej grupki nierzadkie są przypadki bezpłodności czy impotencji.